Özlenen Rehber Dergisi

70.Sayı

Tiroit Bezi ve Hastalıkları

1- TİROİT BEZİ NEDİR VE NE İŞE YARAR?

Tiroit bezi; boyunda, soluk borusunun(trakea) her iki yanında yerleşmiş, sağ ve sol lob olarak adlandırılan iki ayrı bölüm ile bunları birleştiren ve isthmus adı verilen bir bölümden oluşan, şekil itibarıyla kelebeği andıran bir salgı bezidir. Önden bakıldığında çene altında yer alan ve erkelerde daha belirgin bir şekilde görülüp halk arasında ’adem elması’ olarak adlandırılan kıkırdaktan oluşan çıkıntının hemen altındaki bölgede bulunur ve yutkunmakla hareket eder.

Tiroit bezi 2 tane hormon (vücuttaki iç salgı bezlerinin ürettiği kimyasal maddeler) yapar ve dolaşıma salgılar. Bu hormonlardan birine tiriiyodotironin (T3) ve diğerine tiroksin (T4) ismi verilir.

T3 ve T4 hormonları vücut metabolizmasını düzenler ve metabolizmanın hızını kontrol ederler. Fazla hormon salgılanırsa metabolizma hızlanır ve hipertiroidi (hiper, fazla anlamına gelmektedir)hastalığı gelişir. Bu durumda kalp hızı artarak çarpıntı şikayeti oluşurken, bağırsak hareketleri de artarak ishal meydana gelebilir.

Eğer tiroid hormonu çok az salgılanırsa bu duruma da hipotiroidi (hipo,az anlamına gelmektedir) denir. Bu durumda da kalp hızı azalır ve barsak hareketleri yavaşlayarak kabızlık ortaya çıkar.

Tiroid bezinin çalışması, yani hormon üretip salgılaması, beyinde bulunan ve hipofiz adı verilen bir bezden salgılanan ’Tiroit Uyarıcı Hormon’ (TSH=Tiroit Stimulan Hormon) ile kontrol edilir.

Kan dolaşımındaki tiroit hormonları (T3 ve T4) azalınca hipofizden TSH salgısı artar ve bu artış tiroit bezinden tiroit hormon salgısını artırır. Eğer dolaşımda T3 ve T4 artarsa, bu durumda hipofizden TSH salgılanması azalır.

2- TİROİT BEZİNİN HASTALIKLARI NELERDİR?

a) Guatr : Tiroit bezinin büyümesine verilen addır.
b) Nodül : Tiroit bezinin içinde normal dışı doku oluşmasıdır.
c) Tiroidit : Tiroit bezinin iltihabına verilen addır.
d) Hipertiroidi : T3 ve T4 hormonlarının aşırı salgılanması durumudur.
e) Hipotiroidi : T3 ve T4 hormonlarının az salgılanması durumudur.

a) Guatr: Tiroit bezi normal boyutlarının üzerine çıkacak şekilde büyümüştür ancak, hormon salgısında bir değişiklik sözkonusu olmadığı sürece herhangi bir belirtiye neden olmaz.

b)Nodül (Nodüler Guatr): Tiroit bezi içinde oluşan ve bezin normal dokusuna benzemeyen anormal dokulardır. Nodüller için en önemli risk, tiroid kanseri olmasıdır (%5). Nodüller tek veya çok nodül (multipl nodül) olarak bulunur. Tiroid sintigrafisi bulgularına göre soğuk, sıcak ve ılık nodül olarak 3’e ayrılırlar. Soğuk nodüllerde kanser oranı,diğerlerine göre daha fazladır.

c)Tiroidit: Tiroit bezinin iltihaplanmasıdır. Tiroit bezi muayenede ağrılıdır.

d)Hipertiroidi: Tiroit bezinden aşırı tiroit hormonu (T4 ve T3) salgılanmasıyla oluşan bir hastalıktır; ’Tirotoksikoz? olarak da adlandırılır. Nedenleri arasında Graves hastalığı (nedeni bilinmeyen otoimmun bir hastalıktır; vücut, kendi tiroit bezi dokusunu yabancı doku olarak algılar ve tiroit bezine karşı TSH reseptör (alıcı) antikoru üretir ve bu antikorlar tiroit bezini uyararak aşırı hormon salgılanmasına yol açar), Toksik Nodüler Guatr (tiroit bezindeki sıcak bir nodülden aşırı hormon salgılanması), Tiroiditler, Aşırı İyot alınması ve Aşırı tiroit hormonu alınması(Tiroit hormonu içeren ilaç kullanımıyla) yer alır.

e)Hipotiroidi:
Tiroit bezinin az hormon salgılaması,dolayısıyla az çalışması nedeniyle oluşan bir hastalıktır.Nedenleri arasında Hashimoto Tiroidit (Tiroit bezinin,nedeni bilinmeyen bir şekilde hasara uğraması sonucu önce guatr görülen sonra tiroit bezinin küçülmesiyle seyreden bir hastalık); Tiroit bezi ameliyatları (ameliyat sonrası hormon salgılayacak dokunun kalmaması sonucu gelişir); Radyoaktif iyod tedavisi (bu tedavi sonucunda tiroit bezi tahrip olduğu için hormon salgılayacak tiroit dokusu kalmamıştır); nadir olarak bazı ilaçlar ve baş /boyun bölgesine yapılan radyoterapi (ışın tedavisi) sayılabilir.

3- TİROİT BEZİ HASTALIKLARINDA BELİRTİLER NELERDİR?

Guatr ve nodüler guatr hastalarının çoğunda herhangi bir şikayet yoktur. Bazen tesadüfen muayene esnasında, bazen de hastanın veya yakınlarının boyundaki şişliği fark etmesi üzerine doktora başvurulmasıyla tespit edilir. Nodül içine kanama olursa, o zaman ağrı oluşabilir. Bazen de nodül çok büyüyerek soluk ve yemek borusu üzerine baskı yapar, nefes darlığı ve yemek yemede sıkıntı yaratabilir. Tiroiditte hasta çoğunlukla ağrı şikayetiyle doktora başvurur.

Hipertiroidide ve hipotiroidide görülen belirtiler ise şöyledir:

Hipertiroidi: Kilo kaybı/Kaslarda zayıflık/Ellerde titreme/Uyku bozukluğu/ Çarpıntı/ Saçlarda incelme,çabuk kırılma ve dökülme/Ciltte incelme,nemlilik ve aşırı terleme/ Bağırsak hareketlerinde artma, bazen ishal/ Sinirlilik/ Gözlerde ileri doğru fırlama/Adet düzensizlikleri/ Tiroit bezinde büyüme (guatr) oluşması / Sıcağa tahammül edememe/ Erkeklerde memelerde büyüme / Kemik erimesi (Osteoporoz)

Hipotiroidi: Halsizlik,güçsüzlük,çabuk yorulma/Üşüme, soğuğa tahammülsüzlük/ Ses kısıklığı ve kalınlaşması/ Ellerde, bacaklarda, yüz ve göz etrafında şişlik/ Ciltte kuruma, kabalaşma veya kalınlaşma, terlemede azalma / Saçlarda kuruluk ve dökülme /Kas krampları/ Depresyon, uyku bozukluğu, uyku hali/ Kabızlık/ Adet bozukluğu/ Kilo alma/ Hafızanın zayıflaması, hatırlamada zorluk /Nabız sayısında azalma /Hareketlerde yavaşlama.

4- TİROİT HASTALIKLARINDA TANI NASIL KOYULUR?

a) Kan testleri: Sıklıkla kullanılan testler serbest T3, serbest T4 ve TSH hormonlarının kan düzeylerinin ölçülmesidir. Tiroid bezinin fonksiyonu hakkında en iyi bilgiyi TSH ölçümü verir. TSH ölçümünün normalden düşük olması tiroid bezinin aşırı çalıştığını gösterir. TSH düzeyinin normalden yüksek bulunması ise tiroid bezinin az çalıştığını gösterir. Ayrıca anti-TPO antikoru ve anti-Tiroglobulin antikorları vardır.Bu antikorların yüksek değerlerde olması tiroid hastalığının otoimmün bir hastalık olduğunu gösterir.

b)Tiroit Ultrasonografisi: Tiroit bezinin boyutlarının ölçümü, nodül varsa büyüklüğü ve yerleşiminin tespiti, ayrıca ilaç tedavisi neticesinde tiroit bezinin ve/veya nodülün küçüldüğünü/ küçülmediğini takip etmek için kullanılır.

c)Tiroit Sintigrafisi: Teknesyum isimli bir maddenin kan yoluyla verilmesi suretiyle yapılan bir nükleer tıp tetkikidir. Nodülü olan ve düşük TSH değerlerine sahip hastalara uygulanır; nodülün sıcak ya da soğuk olduğunun tespitine yardımcı olur.

d) Tiroit ince iğne aspirasyon biyopsisi: Tiroit bezinde saptanan nodüllerde kanser olup olmadığını anlamak için, nodülü olan tüm hastalara yapılır. Enjektörle tiroit bezindeki nodülden parça alınır ve incelenmek üzere patolojiye gönderilir. Burada örnekler incelenerek iltihap veya kanser olup olmadığı tespit edilir. Biyopsi, sonucuna göre ilaç tedavisi veya ameliyat kararı verileceğinden, nodülü olan tüm hastalara mutlaka yapılması gereken bir tetkiktir.

5-TİROİT HASTALIKLARINDA TEDAVİ NASILDIR?

Guatrda tiroit hormon değerlerinde bozulma olmadığı sürece tedaviye gerek yoktur.

Tiroiditte muayene bulgularına göre hekim tarafından uygun tedavi seçilir.

Nodüler guatrda tedavinin nasıl yapılacağı konusunda nodülden yapılan ince iğne aspirasyon biyopsisinin patoloji sonucu çok büyük önem taşır. Kanser tespit edilen veya kanserden şüphelenilen hastalara kesinlikle ameliyat yapılır. Kanser olmayan vakalarda ise nodülün boyutu,yerleşim yeri,büyümesi dikkate alınarak ilaçsız takip önerilebileceği gibi, ilaç tedavisi veya cerrahi tedavi de planlanabilir.Multinodüler (multipl nodüler, çok nodüllü) guatr tanısında ilaç tedavisine yanıt azdır, bu yüzden cerrahi tedavi tercih edilmektedir.’İyotsuz tuz’ kullanılmalıdır.

Hipertiroidi tedavisinde, öncelikle kanda yüksek değerlerde bulunan tiroit hormonlarının normal düzeye getirilmesi için ilaç tedavisi başlanır; 1.5-2 ayda bir kontroller ile 1 yıl kadar tedaviye devam edilir. 1 yılın sonunda doktor tarafından uygun görülürse ilaç tedavisi, doz azaltılmak suretiyle, kesilebilir;ancak ilaç tedavisinin hastanın kendisi tarafından ve doktordan habersiz kesilmesi durumunda, hastalık yeniden alevlenebilir ve yapılan tüm tedavi boşa gitmiş olur. Eğer doktor tarafından tedavini kesilmesini takiben hastalık yine de nüks ederse, ilaç tedavisiyle hormon değerleri kontrol altına alınıp radyoaktif iyod tedavisi veya ameliyat planlanır.

Radyoaktif iyod verilmeden 3 gün önce ilaçlar kesilir ve radyoaktif iyod aldıktan 3-4 gün sonra tekrar başlanır. Radyoaktif iyodun kanser yapıcı veya üreme sistemine zarar verici bir etkisi yoktur ancak radyoaktif iyod alımını takiben 6 aydan önce hamileliğe izin verilmez. Ayrıca; radyoaktif iyod alan hastaların % 80-90’nında ilk yıl içinde kalıcı tiroit bezi yetmezliğine bağlı hipotiroidi gelişir ve ömür boyu tiroit hormon ilacı almaları zorunluluğu ortaya çıkar. Hastalar bunu baştan bilmeli ve kabul etmelidirler.

Cerrahi, tiroit bezi çok büyük olanlarda tercih edilir. Tiroit bezinin bir kısmı veya tamamına yakını ameliyatla alınır ancak, hormonların ameliyat öncesinde ilaç tedavisiyle normal düzeye gelmesi sağlanmalıdır. Ameliyat ayrıca sıcak nodülü olan, ancak nodül çapı büyük olan hastalarda da tercih edilen bir tedavi seçeneğidir.

’İyotsuz tuz’ kullanılmalıdır. Ancak, ev halkının iyot alabilmesi de düşünülmelidir. Bu durumda yemekler tuzsuz yapılmalı; hasta iyotsuz, ev halkı ise iyotlu tuz kullanmalıdır.

Hipotiroidi tedavisi ’ömür boyu’ sürecek bir ilaç tedavisidir. 6 ayda bir kontrole gidilerek doktor tarafından hormon düzeylerine göre ilaç dozunun ayarlaması yapılmalıdır. Hamilelikte ilaç dozunun özel olarak ayarlanması gerektiğinden, ilk ay içinde kontrole gidilmesi ihmal edilmemelidir. Tiroit ilaçları açken alınmalı; demir ilaçları, antiasitler veya kalsiyum ilaçları tiroit ilaçlarının emilimini bozdukları için, birlikte alınmamalıdır. ’İyotsuz tuz’ kullanılmalıdır.

X Radyoaktif İyod Tedavisi Alan Hastalara Tavsiyeler: İlk 5 gün öpüşmemeli; hastanın kullandığı çatal, kaşık ve bıçak başkası tarafından kullanılmamalıdır. 8 yaş altı çocuklar ve hamilelerle yakın temas kurulmamalıdır; ancak aynı odada oturulabilir. Hastanın bebeği varsa emzirmesi yasaktır. Evde imkan varsa, hastanın kullandığı tuvaleti başkası kullanmamalı, yoksa kullanımı sonrası tuvalet 2 kez yıkanmalı, eller sabunla iyice yıkanarak temizlenmelidir Boğazveya boyunda ağrı olursa doktora danışarak ağrı kesici kullanılabilir. Sinirlilik, ellerde titreme veya çarpıntı olursa,radyasyon tiroiditi olması riskine karşı doktora başvurulmalıdır.

Kaynaklar:
1- http://www.tiroit.org/auth/ag.htm
2- http://www.tip2000.com/tedavi/troit/konu1.html
Bu içeriğe yorum yazabilirsiniz

  • selin

    adet düzensizliğim vardı. doktor guatır hormonlarıma baktırmamı istedi. acaba sonuçları aldım ama birde siz söyler misiniz ne derecede durumun ne yapmam gerekiyor sağ lob:21x9x41mm sol lob:17x11x42mm istmus:2mm olup her iki lob ve isthms parankim ekojenitesi homejendir . sağ lob alt polde 2.5mm ,sol lob anteriorda 3 mm boyutlarında kistik nodüller ve içresinde tek milimetrik ekojen fokus mevcuttur .

  • Cavit

    Benim down sendromu bir oglum var 12 yasinda Levotiron kullaniyor. Normal hormon nasIl olmalı?

  • adalet

    benim eşim ameliyat oldu bugün ancak nefes alamıyor yoğun bakıma alındı acaba bir zarar mı verdiler nefes alamıyor yoksa akcigeri mi sorunlu

  • eyyup

    Ben mardinden katılıyorum eşime biyoksin istediler diyarbakır da tahlili verdik ve sonucunu mardinden internet üzeri aldık ve kanser olduğunu söylediler bu emeliyati zou tehlikesi varmı ve bize onereceyiniz şehir veya doktor varmı lütfen bizi bilgilendirir teşekkür ederim hrk alay şifalar versin

  • cihangir

    Merhaba sağ lob inferiorda 4mm çapında izoekojen semisolid nodül izlendi ne demektir yardimci olrmsnz..

  • bende war bn ölcek m

    ben daha 6 yaşındayım hem bunun kanseride war dpktorlarım tam 3 tane wemerak etmişsinizdir o doktorlar DİYARBAKIRDA MALESEF BİDE ANTALYA BENİM YAŞADIĞIM YER İSE BATMAN

  • DeryA

    Sağ lob 49*20*15 mm sol lob 52*22*16 cmve parankim içinde 8 mm 9mm çaplarnda ılımlı hipoekojen nodüller vardır.nedemektir? (troidleirm yavaş çalışmakta. )

  • feriye dinçkan

    sol troid lobununboyutları 8.6.19.mm(rezidü dokusu ölculdu. ve isthmus sol bölümde 10.5izoekojen nodul izlendi.sonuçu ne olabilir eddişeliyim.

  • elif

    adet düzensizliğim vardı. doktor guatır hormonlarıma baktırmamı istedi. acaba sonuçları aldım ama birde siz söyler misiniz ne derecede durumun ne yapmam gerekiyor. sağ lob : 13x21x60 mm üst isthmik bileşke 2.7x4x4 mm karışık ekoda nodül altta larotis komşuluğunda 3x3x3 mm karışık ekoda nodül sol lob : 12x23x43 mm üst anteriorda 5.7x8.1x10 mm karışık ekoda nodül, nodülasyon isthmus: 4 mm parankim : orta ileri derecede heterojen görünümde izlendi. parankim içerisinde yer yer fibröz septasyonlar ve pseudonodüler görünüm mevcuttur. Tanı : tiroidit , nodüllü

  • fatma

    merhaba bende quatur cikti ve çok yuksek cikti o yüzden sürekli ihsalim qidiyoo çok kotu olurum derecenin dusuremezsem kanser riski varmis napmam qerek yardim edin lutfen

  • kübra

    mrb yaptırdıgım usg sonucuna göre sağ lob 14,4*15,9*40 mm sol lob 15,8*14,2*39 mm isthmus 3,4 mm bilateral parankim heterojendir.yaygın yamasal hipoekoik alanlar ve ince kalın fibröz bantlar mevcuttur.lobların kenar düzeni bozulmuştur.color flow doppler paterni 2 bunun sonucunu öğrenmek istiyorum.

  • nilüfer

    merhaba, sağ lob: 21*19*60 sol:22*16*55 ıstmus kalınlığı 5.33 mm.sag ıstmolober inferior kesim 11*9*11,5 boyutlarında nodul var.biyapsi yapıldı dr şimdilik ufak ve sorun olmadığını soyluyor.fakat son zamanlar ses kısıklığı,saçlarda azalma,kilo alma ve sinirli halım var.rica etsem sizde açıklama yapabilirmisiniz.

  • esen

    Sağ lob 19x14 4 5 adet Heterosexual hafif hipofiz nodül izlendi 3 kanlanma pateni göründü 3.5 aylık bebeğim var emziriyorum sindi girafi çektiğin dediler 3 gün emzirme kesin dediler yardimciolabilirmisiz

  • meryem

    bende haşimato hastalığı var biyopsi yaptırayım mı

  • aynur

    S.a hocam 3 aylik kizim var 2 ay once topuk kani aldirttim cok bunalimdaym neolur yardim edin sağ lob 10x9mm sol lob 10x9mm gland boyutlari normaldir parankim homojendir nodül saptanmamistir parankim kanlanlamasi minimalazalmistir talil sonuclari allah rizasi icin beni aydinlatin

  • murat

    Slm hocam doktora gittim tahlil yaptirdim ancak tahlil sonucu tiroit bezlerim bozuk boynumun sag tarafi biraz sis duruyor ne yapmam lazim cvp b tsk

  • özlem

    mrh ben ses kısıklığı şikayetiyle doktora gittim.troid ultrasonografi çekildim.sonuçta her iki tiroid lobunda miks eko paternli ve bir kısmı kistik özellikte multiple nodüller mevcuttur.en büyügü sol lobda 12 mm boyutunda olup ağırlıklı olarak kistik yapıdadır diye yazıyor ben kanser riski var mı çok korkuyorum lütfen yardımcı olun çok korkuyorum.

  • fatoş DÖNMEAKTAŞ

    benim 1 yıl içinde ortaya çıkan sağ troid lobu 21x20x52,sol troid lobu 20x19x53mm,istmus 4mmparankim normal kan tahlillerim normal,sağ lobta en büyüğü 24x11,sol da16x10mm bazıları kistik dejenere alanlar içeren heterejon nodüller izlenmektedir.doktor ameliyat diyor ama bitkisel tedavi imkanı varsa acilen cevap rica ediyorum sizlerden.yutkunurken nefes alırken zorlanıyorum

  • özlem

    güzel bir sayfa olmuş bu bizim ödevimize yardımcı oldu teşekkür ederim bana yararı oldu arkadaşlarımda olur die düşünüyorum sağolun iyiki var bu sayfa

  • tuğba

    slm bu bilgiler için teşekkürler beşyıl önce gatırdan amaliyat oldum aradan 1yıl geçmeden tekrar büyüdüğünü söylediler 4yıldır tedavi görüyorm bitkisel ilaç kullanmayı düşünüyorum nedersiniz sizin önerilerinizi bekliyorum...

  • ilknur

    merhaba ben 4 sene önce tiroid ameliyatı oldum.fakat doktora gittim tekrar rezidü sol lob 14x19mm ölçülmüştür en büyüğü inferior zonda yaklaşık 15x8mm boyutlarında ölçülen birkaç adet izoekojen heterojen nodül inlenmiştir.şimdi ne yapmam gerekiyor

  • gülay

    2 gün önce sol bogazımın alt köşesinde şişkinlik belirtisi oluştu henüz doktora gitmedim tavsiye edbeilceğinz doktor var mı?

  • inci

    roıd bezı sag lob boyutları 45x25x15mm olup hafıf artmıştır.sol lob boyutları 43x17x13mm olçulmuş olup normaldır. sag lob inferiorda 3mm çapında bır adet kistlık noldül izlenmiştir.sol lob inferiorda yaklaşık 10x6 mm boyutunda hioekoik bır adet solid noldül izlenmektedir acıklama yaparmısınz tsklr

  • ezgı

    mrh candan hnm.benım annem 19 yıl önce guatr amelıyatı olmuş.5 sene önce tekrar başlamış.hastalığının adı HİPERTİROİD. 4 gün önce tekrar ameliyat oldu.nodülleri alındı. bu sefer adını bilmediğim tiroidle ilgili herşeyi aldılar sanırım.sorum bunlar değil.ameliyattan 3 gün sonra annemin elleri tutmadı.parmakları kitlenir gibi oldu. ve bundan çok korktuk. ameliyat sonrası ömür boyu kullanması gereken bir ilaç varmış.onu vermediler daha.onunla alakalı bişey olabilirmi?

  • fatma

    merhaba boynumdaki şişlikten dolayı dr başvurdum ve biobsi yapacaklar troid kanseri riskim varmış peki ameliyat olursam alırnırsa vucutta dengesizlik olurmu beni neler bekler aynı tempoda vucut devam edermii

  • CANAN

    eşimde 2gün içinde sağ boğazın alt köşesinde şiikinlik belirtisi oluştu doktor henüz gitmedik tavsiye edebileceğiniz doktor varmı

57 kişi yorum yazdı.