İbn-i Ömer (r.anhümâ) anlatıyor: Rasûlullah (s.a.v.) (bir defasında): ’Muhakkak ki ağaçlardan bir ağaç (çeşidi) vardır ki yaprağı düşmez. Ve muhakkak ki o (ağaç, kâmil) Müslüman’ın benzeridir. Şu halde bana söyleyin, o nedir?’ buyurdu. Bunun üzerine (oradaki) insanlar, çöldeki ağaçları anmaya (başladılar). (Benim) ise hatırıma onun hurma ağacı (olduğu) geldi, (fakat söylemeye) utan¬dım. Sonra (insanlar): ’Yâ Rasûlallah! Onun ne olduğunu bize söyle!’ dediler. (Rasûlullah): ’O, hurma ağacıdır!’ buyurdu. (Buhârî, İlm, 4)

Ramazan ayında sofralarımızda diğer aylara nazaran daha fazla bulundurmaya özen gösterdiğimiz ve özellikle oruçlarımızı açarken ilk tükettiğimiz besin olan hurma meyvesi ve bu meyvenin yetiştiği ağaç hakkında kısaca bilgi vermeye çalışacağız. Öncelikle bu konuyla ilgili bazı hadislerden bahsedelim:

Hadisler:
Âişe (r.anhâ)’dan rivayet edildiğine göre; muhakkak ki o, kız kardeşi (Esmâ’)nın oğlu Urve’ye şöyle demiştir: ’Biz (Peygamber hanımları) mutlaka hilale ba¬kardık, sonra (bir) hilâle (daha, sonra bir hilale daha). İki ay içinde üç hilâle (bakardık) da Rasûlullah (s.a.v.)’in evlerinde hiçbir ateş yakılmazdı.’ (Urve dedi ki:) Bunun üzerine (ben): ’Ey teyze! Sizi ne yaşatıyordu?’ dedim. (Âişe): ’İki siyah, (yani) kuru hurma ve su. Ancak muhakkak ki Rasûlullah (s.a.v.)’in Ensâr’dan bir takım komşuları vardı. Onların (koyun ve deveden) sağmalları var¬dı. Ve (onlar) Rasûlullah (s.a.v.)’e sütlerinden hediye ederlerdi. (Rasûlullah da) bize içirirdi.’ dedi. (Buhârî, Hibe, 1)
Bir hadis-i şeriflerinde de Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hurmanın doyuruculuk ve kifayetini anlatmak için Hz. Âişe (r.anhâ)’ya: ’Ey Âişe! Bir ev ki içinde kuru hurma yoktur, o (ev)in halkı açtırlar.’ buyurmuştur. (Müslim, Eşribe, 26)
Enes b. Mâlik (r.a.)’i şöyle demiştir: ’Rasûlullah (s.a.v.), (akşam) namaz(ını) kılmadan önce bir kaç taze hurma ile, eğer taze hurmalar bulunmazsa, o takdirde birkaç kuru hurma ile iftar ederdi. Şayet (o da) bulunmazsa bir kaç yudum su yudumlardı.’ (Ebû Dâvûd, Sıyâm, 21)
Hadislerden ve aşağıda faydalarını anlattığımız zamanda görüleceği üzere, hurmanın sadece Ramazan ayına has bir meyve değil, tüketim açısından yılın tamamında tüketilmesi gereken şifalı bir meyve olduğu görülecektir.
Hurmanın faydalarından bahsetmeden önce hadis-i şeriflerde de vurgulanan ’İnsan-Hurma Ağacı’ benzerliğinden kısaca bahsedelim:
- Hz. Âdem (a.s.) ile hurma aynı topraktan yaratılmıştır. (Bkz., Ebû Ya’lâ, Müsned, c.1, s.353, h.no:455, Dâru’l-Me’mûni Li’t-Turâsi, Beyrut, 1990)
- İnsan da hurma da dik ve geniş bir gövdeye sahiptirler.
- İkisinde de erkeklik ve dişilik vardır.
- İkisi de ancak döllenme ile çoğalır ve meyve verir. Bu döllenme olayı diğer bitkilerde görüldüğü gibi böceklerle ya da rüzgârla değil insan eliyledir.
- Dişi hurma ağacı erkeğin polenini aldıktan bir yıl sonra doğuruyor. Bildiğimiz doğum gibi. Eğer yeni filizi, belli bir büyüklüğe ulaşmadan dişi ağacın yanından uzaklaştırırsanız, hem filiz, hem dişi daha fazla hayatta kalmıyor ve ölüyor.
- Erkeklik poleni kokusuyla insanın meni kokusu aynıdır.
- İkisinin de kafaları kesildiğinde ölürler.
- İnsanın cismindeki kıllar ve saçlar gibi hurma ağacında da lifler vardır.
- Ömrü ortalama insan ömrü kadardır.
- Yavrulaması insanın ortalama yavru adedine denktir.
- Gençlik ve ihtiyarlık yaşları da insanın yaşlarına benzer. Hurma ağacının en verimli yılları 15 ile 40 yaşları arasındadır. 60 yaşından sonra da artık ya meyve vermez ya da çok az meyve verir hale gelir.

Faydaları:
- İdeal Bir Besin
Hurma, hayati besinlerimiz olan şeker, protein, lif ve yağın dışında 15 farklı mineral ve C, B1, B2, niasin ve A vitaminlerini içermesi nedeniyle ideal bir gıdadır. Dişlerin çürümesini önleyen flor ve bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser önleyici işlevi olan Selenyum gibi mineraller de hurmalarda bulunuyor.
Hurma, insan vücudunun sağlıklı ve zinde kalabilmesi için hayati önem taşıyan 10’dan fazla element içermektedir. Bu nedenle günümüzde bilim adamları, insanın sadece hurma ve suyla yıllarca yaşayabileceğini belirtmektedirler. Bu konuda tanınmış uzmanlardan biri olan V. H. W. Dowson ise, bir hurma ve bir bardak sütün bir insanın günlük besin ihtiyacını karşılamaya yeteceğini söylemektedir.

- Kanseri Önleyici
Hurmalarda yüksek oranda lif bulunur. (% 6,5–18). Büyük oranda hurmayla beslenen bedevi Araplarda kanser ve kalp hastalıkları riskinin düşük olduğu ortaya çıktı. Araştırmalar yüksek lifli yiyeceklerle beslenmenin kolon, göğüs ve rahim kanseri olasılığını düşürdüğünü gösterdi. Hurma, betakaroten açısından da son derece zengindir. Betakarotenin hücrelere saldıran molekülleri kontrol altına alarak, kanseri önleyici özelliği vardır.

- Antioksidan Kaynağı
Yüksek besin değerinin yanında hurmaların antioksidan özelliklere sahip olduğu çeşitli araştırmalarda ortaya kondu. Antioksidanlar kanser, damar tıkanıklığı ve yaşlanmanın önlemesinde faydalı olduğu biliniyor. Depolanırken bozulmaya meyilli diğer meyvelerin aksine, hurmaların soğukta muhafazasında antioksidanların yoğunluğu artıyor.

- Kolesterole ve Damar Sertliğine Faydalı
Çağın hastalığı damar sertliği ve kolesterolü yok eder. Kan damarlarını yumuşatıcı etkisi vardır. Özellikle Arap ülkelerinde yaşayanların hurmadan dolayı kolesterole, kalp damar hastalığına ve kanser hastalığına yakalanma oranları çok düşüktür.

- Kandaki Şekeri Artırmıyor
2003’te yapılan bir çalışma hurmaların glisemi (kandaki şeker oranı) endeksinin düşük olduğunu ortaya koydu. Bunun anlamı kan şekeri ve insülin seviyelerinde düşük oynamalara neden olmaları. Çalışmadaki bilim adamları hurmaların şekerli olmasına rağmen şeker hastaları için zararsız olduğunu söylüyorlar.

- Şekeri Ayarlar
Vücuttaki şeker oranını ayarlayan (regüle eden) tek meyve hurmadır. Hurmada insan vücuduna bol miktarda hareket ve ısı enerjisi kazandıran, vücutta parçalanıp kullanılması kolay olan bir şeker türü bulunmaktadır. Üstelik bu şeker kan şekerini hızla yükselten glikoz değil, meyve şekeri fruktozdur. Özellikle şeker hastalarında kan şekerinin hızla yükselmesi, pek çok organı olumsuz olarak etkiler, ancak en çok hasar gören organ ve sistemler göz, böbrekler, kalp-damar sistemi ve sinir sistemidir. Gözde görme kaybına kadar varan rahatsızlıklar, kalp krizi, böbrek yetmezliği gibi pek çok ciddi hastalığın en önemli nedenlerinden biri, kan şekeri yüksekliğidir.

- Stres ve Gerginliği Gidericidir
Bilim adamları hurmanın stres ve gerginliği giderici etkisine de dikkat çekmektedirler. Berkeley Üniversitesi uzmanlarının yaptığı araştırmalar, sinirleri güçlendiren B6 vitamininin ve kasların çalışmasında önemli rol oynayan magnezyum mineralinin hurmada yüksek miktarda bulunduğunu ortaya koymuştur. Hurma ayrıca içerdiği magnezyum ile böbrekler için de son derece önemlidir. Bir insan günde 2-3 tane hurma yiyerek vücudunun magnezyum ihtiyacını karşılayabilir.
Hurmada bulunan B6 ’Sinir Vitamini’ diye adlandırılır. Stresli ve gergin yaşantısı olanlara sabah, öğle ve akşam saatlerinde üçer adet hurma yemesi son zamanlarda tıp adamlarınca tavsiye edilmektedir.

- Sinir Sistemini Dinlendiricidir
İçerdiği B1-B2 vitaminleri ile sinir sisteminin sağlıklı olmasını kolaylaştırır ve dinlendirici etki yapar. Vücuttaki karbonhidratların enerjiye çevrilmesine, protein ve yağların vücudun diğer ihtiyaçları için kullanılmasına yardımcı olur. B2 vitaminiyle de, vücudun enerji sağlaması ve hücrelerin yenilenmesi için protein, karbonhidrat ve yağların yakılmasına yardımcı olur.

- Sindirim Sistemini Çalıştırır, Kabızlığa İyi Gelir
Hurmaların yüksek oranda lifli ve şekerli oluşu nedeniyle mide ve bağırsak sisteminin çalışmasını hızlandırdığı görülmüştür. Hurmalardaki şeker ve melatonin içeriğinin bağırsak sisteminin hızlandırmasına da etki edebileceği düşünülüyor.

- Zayıflamaya Yardımcı Olur
Sindirim sistemini hızlandırıcı etkisiyle ve tok tutma özelliği ile son yıllarda hurma diyet listelerinde önemli yer tutmaya başlamıştır.

- Potasyum Zengini
Yüksek enerjili bir yiyecek olmasının yanında hurmalar mineral zenginidir. Etkin mineral potasyumdur (648mg). Aynı zamanda fosfor, magnezyum, sodyum ve demir de içerir. Araştırmalar potasyum zengin bir beslenmenin farelerde mide ülserlerini yavaşlatabildiği ve önleyebildiğini gösterdi. Ayrıca doğum sonrası meydana gelen potasyum ihtiyacı da hurma tüketerek karşılanabilir.

- Balgam, Öksürük ve Gribe İyi Gelir
Meyve arasında en iyi göğüs ilacı hurmadır. Hurma yemek ya da polenli hurma macunu yemek soğuktan kaynaklı hastalıkları iyileştirir.

- Ülsere Bire Bir ve Mideyi Kuvvetlendirici
Bazı ülkelerde halk arasında mide ülserlerinin tedavisinde hurma kullanımı denenmiştir. 2005’te ilgili bir dergide yayınlanan araştırmaya göre, hurma farelerde mide ülseri şiddetini azaltmıştır. Mide astarında hurmanın koruyucu bir görev yaptığı ve insanlarda da uygun olabileceği sonucuna varılmıştır.

- İftar Sağlığı
Düşük kan şekeri, oruçtan sonra hissettiğiniz açlığın nedenidir. Hurma, kolay sindirilebilir şeker bakımından zengin olduğu için iftarı hurma ile açtıktan sonra mümkünse yemek yemeden önce bir namaz arası verirsek vücudunuz kan şekerini ayarlama fırsatı bulacaktır. Böylelikle bizler de açlık hissini bastırmak için tıka basa yemek zorunda kalmayacağız ve çok yemek yemeği de engellemiş olacağız.

- Böbrek Harabiyetine Engel Olur
2008’de yapılan bir çalışmada hurma meyvesinden ve çekirdeklerinden elde edilen özün, bir antibiyotik (gentamicin) etkisi göstererek böbrek hasarını azaltıp azaltmadığı araştırıldı. Özün böbreklerin korunmasında etkili olduğu ortaya çıktı. Bilim adamları hurmalardaki antioksidan (E Vitamini, askorbik asit ve melatonin) bileşiklerin bu korumayı sağladığını öne sürdü. Böbrek kumları iltihabında hurma yenmeye ve polenli hurma macunu yenmeye devam edilir. Hurma suyu böbrek taşlarının parçalanmasında etkilidir.

- Çekirdekleri Bile Faydalı
Hurma çekirdeği karın şişliklerine, bağırsak gazlarına ve toksinlere karşı faydalıdır. Çekirdekler parçalanarak su ile iyice kaynatılıp içilirse böbrek ve safra taşları olanlara iyi gelir.

Kaynaklar:
1- Prof.Dr.Mehmet Altan "Çölden Gelen Şifa Hurma"
2- http://www.hurma.com/Hurma/Hurmanin-Faydalari.aspx