HELAYA GİRMEDEN ÖNCE ALINACAK TEDBİRLER
Enes (r.a.)’den rivayet edildiğine göre; Rasûlullah (s.a.v.), helaya gir(mek iste)diği zaman yüzüğünü çıkarırdı. (Nesâî, Zînet, 54)
Bu sebeple ihtiyaç gidermek isteyen kimsenin üzerinde Allah’ın isimlerinden biri veya peygamber ve melek ismi yazılı bulunan bir eşya bulunursa, helaya girerken onu dışarıda bırakması gerekir. Buna uymamanın hükmü kerahettir (mekruhtur).
Şayet üzerinde Kur’ân-ı Kerîm’den bir âyet veya âyetten bir kısım bulunursa, onunla helaya girmek haramdır, denilmiştir. Ancak çıkardığı zaman o eşyanın kaybolacağından korkan kimse çıkarmayabilir.
TUVALET ESNASINDA ALINACAK BİR TEDBİR
Elbiseyi, çömelirken toplamalı ve imkân nisbetinde kapalı durmalıdır. (Özellikle açık alanlarda def-i hâcet yapılırken).
İbn-i Ömer (r.a.)’den rivayet edildiğine göre Nebi (s.a.v.), abdest bozmak istediği zaman yere yaklaşıncaya kadar elbisesini kaldırmazdı. (Ebû Dâvûd, Tahâret, 6)
AYAKTA SU DÖKMEK
Ayakta su dökmemelidir.
Ömer (r.a.)’den rivayet edildiğine göre şöyle söyle¬miştir: Rasûlullah (s.a.v.) beni, ayakta bevlederken gördü ve: ’Yâ Ömer! Ayakta bevletme!’ buyurdu. (Bundan) sonra ayakta hiç bevletmedim. (İbn-i Mâce, et-Tahâratu ve Sünenuhâ, 14)
Ayakta idrar yapmak mekruhtur. Bu durumda idrarın insanın üzerine sıçraması ihtimali vardır ki bunun da kabir azabına sebep olacağı hadislerde bildirilmiştir. Ayrıca oturduğu zaman mesane torbası daha fazla sıkıştığından tenasül uzvunda idrar kalması ihtimali de oldukça azalır.
TEMİZLİKTE SOL EL
Helada sol elini kullanmalıdır.
Abdullah b. Ebî Katâde’nin babasından rivayet ettiğine göre şöyle demiştir: Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: ’Biriniz (bir şey) içtiği zaman kabın içine solumasın. Helâya geldiği zaman erkeklik uzvuna sağ (el)iyle dokunmasın ve (helâda) sağ el(iyle temizlenip) silinmesin.’ (Buhârî, Vudû’, 18)
Âişe, (r.anhâ)’dan rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: ’Rasûlullah (s.a.v.)’in sağ eli, temizliği ve yemesi içindi. Sol eli ise, hela(da temizlenme)si ve hoş olmayan şeyler içindi." (Ebû Dâvûd, Tahâret, 18)
TUVALETTE KONUŞMAK
Abdest bozarken konuşmak mekruhtur.
İbn-i Ömer (r.a.)’dan rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: ’Bir adam Nebi (s.a.v.)’e o bevlederken uğradı. Ona selam verdi. (Rasûlullah ise) ona mukabelede bulunmadı.’
Ebû Dâvûd şöyle dedi: ’İbn-i Ömer ve başkalarından rivayet edildiğine göre Nebi (s.a.v.) teyemmüm etti, sonra adamın selâmını aldı.’ (Ebû Dâvûd, Tahâret, 8)
Bu sebeple abdest esnasında selam alınmaz. Vacib olan selamı almak, abdest bozma esnasında mekruhtur, denilmiştir.
İSTİBRA VE İSTİNCA
a) İstibra: Küçük abdesti bozduktan sonra sidik eserinin tamamen kesilmesini beklemektir.
b) İstinca: Büyük ve küçük abdestten sonra temizlenmek demektir.
İstibrada ifrata varıp müşkülata düşecek şekilde vesveseye kapılmamak lazımdır. İstibrada vesveseye kapılmak, fıkhın ve anlayışın azlığına delalet eder.
Mesaneyi tamamen boşaltmak, erkeklik uzvunu biraz sıkıca üç defa çekmekle olduğu gibi, öksürmekle veya birkaç adım yürümekle, yahut da ayakları hareket ettirmekle de olur. Velhasıl, mutad olan her çareye başvurup damlaların sonunu getirmeye çalışmalıdır.
HELADAN ÇIKTIKTAN SONRAKİ TEMİZLİK
Kişi ihtiyacını giderdikten sonra temizliğe başlar. Su ile önce sol elini yıkar, daha sonra sol elle tenasül uzvunu yıkar, ardından sol elin orta parmağı, küçük parmak ve yanındaki parmak ile makatı, yani dışkı yerini yıkar. Temizliğin gerçekleştiği kanaatine varıncaya kadar yıkamaya devam eder.
Evlerden uzakta bulunan bağ ve bahçelerde su varsa su ile, yoksa taş vb. şeylerle temizlenmeli, taş adedinin üç, beş, yedi gibi tek olmasına riayet etmelidir.
Temizlik yapan, oruçlu ise daha dikkatli olur ve yıkamayı mümkün olduğu kadar azda tutmaya çalışır. Çünkü bu yolla suyun vücuda kaçması ihtimali vardır.
Temizlendikten sonra mümkünse kâğıt cinsinden tuvalet kâğıdı gibi maddelerle silinmelidir. Silinmede bez kullanılmamalıdır. Bugün birçok müslümanın tuvaletlerinde bulunan tuvalet bezleri, adaba uymayan bid’atlerdendir. Bu ise dinimize göre uygun olmayan bir davranıştır. Onun için tuvaletlerde, kullanıldıktan sonra atılan kâğıt ve pamukları kullanmak daha uygun olur. Tuvaletten çıktıktan sonra ise ellerini mutlaka su ve varsa sabunla yıkamalıdır.